Penye

2022-06-06
@szTitle@

İplikçiler açısından pamuk bölgelerinin doğru tarzı büyük ehemmiyet taşır. Çünkü uzun elyaf ve yüksek temizlik derecesi pamuk fiyatlarını azımsanmayacak derecede etkilemektedir. Yüksek özelliklere sahip, ince iplik eğirebilmek için pamuğun elyaf boyunun uzun ve liflerin ince olması gerekmektedir. Yüksek iplik kalitelerinin arzulandığı durumlarda, pak ve uzun elyaflı pamuğa gereksinim duyulacağı unutulmamalıdır. Normal karde işlemi ile iplik eğirmede, yüksek nitelik özelliklerine bir ölçüye kadar ulaşılabilir. Bu sınırdan sonrasında sisteme penye işleminin ilave edilmesi kaçınılmaz olur.
Penye Sisteminin Görevleri:
1. Penyeleme işlemi sırasında; çekirdek, sap ve yaprak kırıntıları benzer biçimde çepel parçacıkları ve nepslerin uzaklaştırılmalarıyla iplik kalitesinin yükselmesi,
2. Kısa liflerin penye telefi olarak ayrılması, yoğun bir paralelleştirme ve çekim kararı iplik eğirmede etken olacak stapel uzunluğunun iyileştirilmesi.
Penye ipliğini diğerlerinden (karde ve OE iplikleri) ayıran kaliteye yönelik değerler; yüksek iplik mukavemeti, iplik düzgünlüğü, parlaklığı ve temizliğidir. Penye makinesinden çıkan şeride taranmış şerit, ayrılan telefe de penye telefi denir. Hammadde ve kullanım yerine bağlı olarak penye makinesinde -25 içinde bir telef miktarıyla çalışılır.
Kural olarak; 40Ne ve daha ince pamuk ipliği imalatlarında penye sistemi devreye sokulur. Fakat piyasada bilhassa 30Ne penye triko ipliği yoğun bir halde kullanılmaktadır. Buradaki 40Ne inceliğini, karde iplik imalatını bilhassa direnme yönüyle zorlayan bir sınır olarak kabul etmek lazımdır.
Genel olarak penye sistemi aşağıdaki basamaklardan oluşmaktadır:
• Şerit birleştirici (dublör, vatka makinesi),
• Katlı (vatkalı) cer,
• Penye (tarama) makinelerinden oluşur.
Şerit Birleştirici (Dublör, Vatka Makinesi):
Dublör, şerit birleştirici yada öteki adıyla vatka makinesi penye iplikleri için ilk hazırlama makinesidir.
Dublörde, tarak makinesinden gelen şeritler 230-260 mm eninde vatka formuna getirilir. Makine üstünde farklı sayıda şeridin bir araya getirilmesiyle vatka oluşturulur. Beslenen şerit sayısı değişim gösterebilir. Genelde 16, 20 yada 24 tarak şeridi tek sargı haline getirilir.
Dublör, çekimli yada çekimsiz olabilir. Çekimlilerde şerit 1,5-3 kat çekime doğal olarak tutulur. Diğerlerinde ise ancak germe vardır. Çekime doğal olarak tutulan elyaf şeridinin fazla kalınca olması sebebiyle çekimin test edilmesinin zorluğu çekim hatalarına niçin olur.
Dublörden sonrasında elde edilmiş vatka, kattan oluşan cere gider.
Katlı (Vatkalı) Cer:
Penye iplik üretiminde, penye dairesinin dublörden (şerit birleştirici) sonrasında ikinci hazırlık makinesidir.
Katlı cer yada öteki adıyla vatkalı cer, dublörden gelen yumağa 4-8 kat çekim vererek penye makinesine hazırlar. Bu makinede çoğu zaman dublaj 6-10’dur.
Penye makinelerinde arkadan kancalı lifler kemlinge ayrılır. Katlı cerde ise, arkadan kancalı liflerin çengelleri açılır ve daha iyi bir biçim kazandırılır. Bu nedenle kattan oluşan cer gereklidir.
Taraklardan çıkan şeridin tarama makinesine elyaf kancası önde olma suretiyle verilmesini temin için çekim şarttır. Çengelli lifler her makineye girişinde yönünü değiştirirler. Bu yüzden çekim sayısı olası olduğunca çift sayılı tutulur. Son yıllarda penye hazırlık makinelerinden şerit birleştirici ile kattan oluşan cer makineleri birleştirilerek dublajlı cer makineleri geliştirilmiştir. Bu halde penye hazırlık hattı kısaltılmış olmaktadır.