Penye makinesi tarama ve besleme

2022-06-13
@szTitle@

Geriye Hareket Sırasında Besleme:
Tülbendin beslenmesi, elyaf sakalının kopartılıp ayrılmasından sonrasında olur. Besleme işleminin, koparma işleminden sonrasında yapıldığı sistemle çalışan penye makinelerine “geriye hareket esnasında beslemeli” penye makinesi denir.
Penye telef miktarının hesaplanmasında kullanılan öne hareket sırasındaki beslemede, koparma mesafesinden daha kısa olan lifler (asgari elyaf uzunluğu=koparma mesafesi-besleme miktarı) çekilebilir ve böylece taranmış şerit içerisine katılır.
Geriye hareket sırasındaki beslemede, şu demek oluyor ki yeni tülbent beslemesinin koparma işleminden sonrasında yapıldığı hallerde en fazlaca ekartman uzunluğuna eşit olan lifler, taranmış elyaf şeridinin içerisine dahil edilebilir. Buna mukabil; azami uzunluktaki lifler (azami elyaf uzunluğu=koparma mesafesi+besleme miktarı), telefe gidebilir. Buradan da öne hareket esnasında besleme prensibinin lif boyu kısa olan pamuklar için müsait olduğu ortaya çıkmaktadır.
 
Tarama Derecesi:
Tarama derecesi; penye ipliğinin kullanılacağı alan, hammadde ve stapel özellikleriyle alakalıdır. Gerekli tarama derecesine ve ipliğin kullanım alanına bakılırsa hammaddenin seçilme mecburiyeti vardır. Makinelerde yüksek tarama derecesini elde etmek basit bulunmasına rağmen, düşük yüzdeli tarama derecelerini elde edebilmek için, mesela geriye hareket esnasında beslemeden, öne hareket esnasında besleme benzer biçimde sistem değişikliklerine geçmek yada makinelerde temel ayar değişikliklerini icra etmek lazımdır. Penye telefini düşürmek için; alt çenenin birazcık yukarıya kaldırılması son deva olarak düşünülmelidir. Çünkü bu şekilde bir durumda yuvarlak tarak, elyaf sakalının içerisine tam olarak nüfuz edemeyeceği için pak bir tarama olamayacaktır. Tarama dereceleri şu şekildeki sıralanabilir:
> " Birinci derslik tarama,
 " Çok iyi tarama,
  Normal tarama,
  Zayıf tarama,
 < Yarım tarama.
Yüksek tarama dereceleri, ya fazlaca ince iplik imalatında yada iplik mukavemetinin devasa yükseklikte olması gerektiği durumlarda kullanılır. Her pamuğun tarama işlemine müsait olmadığı bilinmelidir.
Az miktardaki tarama, çoğu zaman temizliği iyileştirmek için kullanılır. Çünkü elyaf sakalının yuvarlak tarak telleri arasından geçmiş olduğu sırada; yabancı maddeler, irice nepsler ve kırılmış lifler bu tellere takılarak ayrılır. Yine düşük oranda meydana getirilen tarama neticesinde, penye şeridindeki liflerin paralelliği de müspet yönde bariz derecede etkilenir. Bu biçimde ipliğin kayganlığı ve parlaklığı da arttırılır.
 
Penye Telefinin Hesaplanması:
19. yüzyılda yaşayan bir mühendis olan Gegauff, penye makinesinin geliştirilmesinde mühim katkıları olmuş ve penye telef miktarının hesaplanmasında bugün için de kullanılabilen bir formül geliştirmiştir. Bu, temel olarak üçgen bir stapel diyagramıdır. Pratikte ise bu formül şöyledir:
:Geriye hareket sırasındaki besleme için geçerlidir,
: Öne hareket sırasındaki besleme için geçerlidir.
L: Kopartma mesafesi yada ekartman (çene ve kopartma silindirleri arasındaki en kısa mesafenin mm cinsinden değeri),
Sp: Her tarak hareketindeki tülbent besleme miktarı (mm/tarak vuruşu).
Bu formül fazlaca ortalama bir netice vermektedir. Gegauff’e bakılırsa penye telefi aşağıdaki formüle bakılırsa hesaplanır:
 
P: Penye telef yüzdesi (%),
F: Azami lif uzunluğu (mm).
Makineye bağlı olarak penye telefine iyi mi etki edilmiş olduğu bu formülden görülmektedir. Her tarak hareketinde mm cinsinden tülbendin beslenmesi (Sp), dar sınırlar arasında değiştirilebilir. Sp miktarının arttırılması, öne hareket esnasında besleme sistemiyle çalışan makinelerde pamuktaki temizlik derecesinin azalmasına, geriye hareket esnasında besleme sistemiyle çalışan makinelerde ise telef miktarının artmasına sebep olur. Üretim ise tülbent besleme miktarıyla doğru orantılıdır. Penye hazırlama esnasında vatkanın fazlaca iyi hazırlanabilmesi halinde (liflerin paralelliğin fazlaca iyi olması halinde), tülbent besleme miktarı Sp (mm) düzgüsel değerinin birazcık üstünde tutulabilir.
Çene ve koparma silindirleri arasındaki ekartman mesafesinin (L) olası olan en kısa değerde tutulması, penye telef oranının düşük olması açısından önemlidir.
Azami lif uzunluğunun (F) ekartman aralığından daha kısa olması halinde penye telef miktarı otomatik olarak artar.
Kısa elyaflı pamuğun penyede kullanılması ve düşük penye telef yüzdesi elde etmek için öne hareket esnasında besleme sistemi tercih edilirken (yüksek üretim); bilhassa ince iplik üretiminde tercih edilen (lüzumlu iplik mukavemetinin sağlanabilmesi için) yüksek derecedeki penye telefine ulaşmak, geriye hareket esnasında besleme sisteminde daha kolaydır.